Όλα τα ζώα γεννιούνται με ίσα δικαιώματα στη ζωή και στη δυνατότητα ύπαρξης; Ο άνθρωπος σέβεται τη ζωή κάθε ζώου; Έχει το δικαίωμα να εξοντώνει ή να εκμεταλλεύεται τα άλλα είδη του ζωικού βασιλείου;
Το 1931 ήταν η χρονιά που πρωτοπαρουσιάστηκε σ’ ένα συνέδριο περιβαλλοντολόγων στην Φλωρεντία το θέμα των δικαιωμάτων των ζώων. Συμπεριελήφθησαν όλα τα είδη ζώων και επιλέχθηκε η 4η Οκτωβρίου ως θρησκευτική εορτή του Αγ. Φραγκίσκου της Ασίζης, προστάτη -σύμφωνα με την ιστορία- των ζώων ως η Παγκόσμια Μέρα Ζώων.
Στις μέρες μας η φράση «Ασχολούνται με τα ζώα, ενώ άνθρωποι πεθαίνουν» είναι εδώ να μας θυμίζει πως η ενσυναίσθηση είναι μια αρετή που δεν χαρακτηρίζει ένα μεγάλο ποσοστό συμπολιτών μας, ενώ από την άλλη η φράση «Γνώρισα τους ανθρώπους και αγάπησα τα ζώα», ηχεί επίσης άσχημα και αδικεί τόσο τα ζώα όσο και τη φιλοζωία στο σύνολό της. Ουδέποτε τα ζώα θέλησαν να κατοικήσουν στον πλανήτη διώχνοντας τους ανθρώπους. Σε αντίθεση με τους ανθρώπους που δρουν ως κυρίαρχοι του πλανήτη και της κάθε έμβιας μορφής του.
Η μέρα αυτή μπορεί να γίνει σίγουρα η αφορμή να απαντήσουμε σε κάποια ερωτήματα.
Όλα τα ζώα γεννιούνται με ίσα δικαιώματα στη ζωή και στη δυνατότητα ύπαρξης; Ο άνθρωπος σέβεται τη ζωή κάθε ζώου; Έχει το δικαίωμα να εξοντώνει ή να εκμεταλλεύεται τα άλλα είδη του ζωικού βασιλείου; Χρησιμοποιεί τις γνώσεις του για το καλό των ζώων; Κάθε ζώο απολαμβάνει φροντίδας, προσοχής και προστασίας από τον άνθρωπο; Ή υποβάλλεται σε κακομεταχείριση ή απάνθρωπη συμπεριφορά; Πόσα από τα άρθρα της παγκόσμιας διακήρυξης ζώων τηρούνται σήμερα άραγε; Και οποιαδήποτε καταπάτησή τους θεωρείται πράξη παράνομη και τιμωρείται;
Είναι κοινώς αποδεκτό πια πως οι θεσμοί που αφορούν τη διαχείριση του ζωικού βασιλείου δεν αλλάζουν εύκολα και επιμένουν να συντηρούν ένα σύστημα που μας επιτρέπει να βλέπουμε τα ζώα ως πόρους που μας ανήκουν και υπάρχουν για μας. Και από τη στιγμή που μια μεγάλη μερίδα πληθυσμού επιμένει να πιστεύει ότι τα ζώα μας ανήκουν, η συνέχεια είναι δυστυχώς προβλέψιμη και θλιβερή.
Η μέρα αυτή ενώνει τις φωνές μας για να βρουν όλα τα ζώα επιτέλους τη δικαίωση και να αποκτήσουν οι άνθρωποι την τόλμη να μιλήσουν για όσα καθημερινά εκείνα βιώνουν, να επαναστατήσουν ειρηνικά και να ακουστεί επιτέλους η «φωνή» τους. Όλα τα ανθρώπινα ή μη ζώα άλλωστε οφείλουν να διεκδικήσουν το δικαίωμα να ζήσουν από την αρχή μια ζωή με ειρήνη, αγάπη και ασφάλεια κλείνοντας έτσι έναν κύκλο ζωής ισότιμα και δίκαια.
Στο εξωτερικό σημαντικά κινήματα έχουν ενωθεί προς την κατεύθυνση προάσπισης των δικαιωμάτων όλων των ζώων, ενώ στην Ελλάδα ακόμη βαδίζουμε ανάμεσα σε σοβαρές και λυπηρές φιλοζωικές διαμάχες των οποίων τα πυρά κατευθύνονται κατευθείαν πάνω στα ζώα τα οποία είναι και τα μοναδικά χαμένα από αυτό.
Η μέρα αυτή είναι και φέτος εδώ ολοζώντανη να μας θυμίζει ότι ο απλός οίκτος προς τα ζώα και τα δακρύβρεχτα σχόλια κάτω από post στο διαδίκτυο δεν έχουν καμιά απολύτως αξία. Εκείνο που οφείλουμε είναι να προσπαθήσουμε να αποκτήσουμε μια ενπαθητική σχέση με όλα τα ζώα, ώστε να αντιληφθούμε όλα τα άσχημα που βιώνουν, να τα αγαπήσουμε όπως τους αξίζει και κυρίως όλοι εμείς να αναλάβουμε δράση υπέρ τους, κόντρα στην απάνθρωπη, ανήθικη και απαράδεκτη συμπεριφορά πολλών άλλων απέναντί τους. Γιατί η κόλαση που αντιμετωπίζουν κάθε λεπτό της μέρας όλα τα ζώα δεν είναι μια υπόθεση ή ένα δίλημμα μα είναι η θλιβερή πραγματικότητα.
Σε μια χώρα που ένα σοκαριστικό ποσοστό ζώων κακοποιείται και υπηρετεί τους ανθρώπους, για να έρθει η αλλαγή πρέπει να αλλάξουν ριζικά πρώτα οι πεποιθήσεις. Και για να αλλάξουν οι πεποιθήσεις πρέπει πρώτα κάποιος να πιστέψει σε αυτή την αλλαγή. Σε οποιαδήποτε άλλη περίπτωση η όποια αλλαγή θα είναι προσωρινή ή ψεύτικη. Χρειάζεται η συνεργασία της Πολιτείας, της Δημοτικής Αρχής, της Αστυνομίας, των Εθελοντών, των Φιλοζωικών και Περιβαλλοντικών Σωματείων, των ΜΜΕ και φυσικά πάνω από όλα η δύναμη της ριζικής αλλαγής της Παιδείας. Η δύναμη της ενότητας όλων εκείνων που συμπονούν και αγαπούν όλα τα ζώα.
Στείρωση, υιοθεσίες, αφύπνιση, ενημέρωση, λίγη τροφή και νερό, ριζική αλλαγή παιδείας στο σχολείο με ένταξη φιλοζωικών μαθημάτων, ισότιμη αντιμετώπιση όλων των ζώων, εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση ενηλίκων με μηνύματα κοινωνικού και φιλοζωικού χαρακτήρα, εφαρμογή των νόμων, καταγγελία κάθε κακοποίησης και εγκατάλειψης θα συμβάλουν τα μέγιστα στη ριζική αλλαγή της νοοτροπίας πολλών.
Τα ζώα που γίνονται τροφή μας, ρουχισμός μας, που πέφτουν θύματα των κυνηγών, που γίνονται αντικείμενα πειραμάτων, ως μια από τις πιο ανήθικες πρακτικές του κόσμου μας, είναι σήμερα περίπου 115 εκατομμύρια ετησίως. Ο πόνος πάντως είναι ίδιος για όλα τα πλάσματα. Ποιος μας εγγυάται άλλωστε το μέγεθος του πόνου που νιώθει μια μέλισσα όταν της ξεριζώνουν τα φτερά της ή τον πόνο μιας μύγας, όταν την κλείνουν σε ένα ποτήρι και πεθαίνει από ασφυξία;
Η εποχή που οφείλουμε να αποδεχτούμε τις συνέπειες των πράξεων μας και να νιώθουμε τον αντίκτυπο κάθε πράξης βίας και εξευτελισμού των ζώων, ακόμη και αν δεν βάλαμε για αυτό το ίδιο το χέρι μας, μάλλον έφτασε.
Σε όλο τον κόσμο περισσότερα από 650 είδη ζώων απειλούνται με εξαφάνιση, ταυρομαχίες συνεχίζουν μια υποτιθέμενη άθλια παράδοση, σαφάρι αφανίζουν άμαχο αθώο ζωικό πληθυσμό, ζωολογικοί κήποι είναι γεμάτοι αθώα πλάσματα που μαραζώνουν και συχνά πεθαίνουν, θαλάσσια πάρκα αιχμαλωτίζουν ζώα μακριά από το φυσικό τους περιβάλλον.
Η τόσο άσχημη συμπεριφορά μας συχνά απέναντι στα ζώα είναι κυρίως αποτέλεσμα μιας συνήθειας που μεταφέρεται από γενιά σε γενιά και για να αλλάξουμε τις συνήθειές μας, πρέπει πρώτα να αλλάξουμε τις πεποιθήσεις μας. Υπάρχουν θεσμοί που οφείλουμε ολοκληρωτικά να τερματίσουμε και όχι απλά να βελτιώσουμε.
Σε μια γενιά άλλοι θα εξακολουθούν να δρούνε εθελοντικά, άλλοι θα βοηθούν στο μέτρο που μπορούν, άλλοι θα συνεχίσουν να σφυρίζουν αδιάφορα και άλλοι θα καταντήσουν δολοφόνοι. Και κάποιοι θα σηκώσουν το βάρος της μεγάλης αλλαγής και του κτισίματος μιας νέας ζωοφιλικής παιδείας. Και αυτοί είναι πλέον αρκετοί και έτοιμοι να νικήσουν υπέρ της προάσπισης των δικαιωμάτων όλων των ζώων.
Κάτω από τις σημερινές συνθήκες της ζωής μας ή θα συμβιβαστούμε και θα αράξουμε στους καναπέδες μας κάτω από την «κουβέρτα» και τις δηλώσεις του «έλα μωρέ σιγά, εγώ θα σώσω τον κόσμο;» ή θα επαναστατήσουμε με αγάπη, ειρήνη, ηθική, λογική, ευαισθησία και συναίσθημα. Ίσως να μην τα καταφέρουμε να ανταποκριθούμε στις υψηλές προσδοκίες μας και ίσως να χάσουμε το θάρρος μας ή να μην έχουμε τη δύναμη που απαιτείται. Ίσως συχνά να χάνουμε τις ελπίδες μας. Το σημαντικό όμως είναι να μη λυγίσουμε στα εμπόδια και να μη σταματάμε να διεκδικούμε για τα πλάσματα αυτά τον κόσμο που τους αξίζει. Σε κάθε περίπτωση το να φερόμαστε στα ζώα με συμπόνια, κατανόηση και ηθική είναι δείγμα σίγουρα του πολιτισμού μας.
Τα ζώα δεν είναι ικανά μόνα τους να επαναστατήσουν. Αντιθέτως υπομένουν σιωπηρά όλα όσα ο άνθρωπος τους προκαλεί, ένα ον που είναι ικανό πραγματικά να καταστήσει τελικά τον πλανήτη εντελώς ακατάλληλο για όλους. Και η ουσία είναι να αγωνιστούμε με όσα ειρηνικά μέσα διαθέτουμε και να βάλουμε ένα τέλος στην απάνθρωπη μεταχείριση αυτών των τόσο χαρισματικών πλασμάτων που είναι πολύ συχνά υπό την εξουσία μας. Και αυτό όχι επειδή αναγκαζόμαστε από τους «νόμους», αλλά επειδή η στάση μας αναγνωρίζουμε πλέον πως είναι ηθικά αστήριχτη και αδικαιολόγητη! Ανεπίτρεπτη, φασιστική και άκρως ρατσιστική.
Ο σεβασμός σε κάθε ζώο με το οποίο συνυπάρχουμε δεν είναι υπόθεση ατομική του καθενός μας. Είναι θέμα ριζικής αλλαγής της πολιτικής στάσης που οφείλουμε να έχουμε απέναντι σε κάθε συγκάτοικο στον πλανήτη και στο ίδιο το περιβάλλον. Και όταν μας ενώνει η αγάπη για τα ζώα, οι προσωπικές αντιπάθειες, οι εχθρότητες, οι αντιδικίες μα και τίποτα άλλο δεν είναι ικανό να μας χωρίσει.
Κλείνοντας, αυτή η μέρα είναι εδώ να μας υπενθυμίζει πως η δίχως όρια αγάπη και συμπόνια για όλα τα πλάσματα που αναπνέουν και ο αγώνας για την απόκτηση της αρετής της ενσυναίσθησης, της μοναδικής διαδικασίας να μπαίνω στη θέση του άλλου, είναι και η μοναδική ορθή ηθικά συμπεριφορά.
Γιατί οι λέξεις που γράφονται κάθε φορά δεν έχουν σίγουρα τη δύναμη να αλλάξουν τίποτα από μόνες τους, αν οι άνθρωποι δεν τις συνοδεύουν από γενναίες πράξεις που θα δημιουργηθούν από τις μεγαλεπήβολες ιδέες που «γεννούν» όλα εκείνα τα αγνά συναισθήματα που νιώθει κανείς διαβάζοντας αυτές τις ηχηρές λέξεις._
Κατερίνα Παπαποστόλου, Εκπαιδευτικός με Εξειδίκευση στην Ειδική Αγωγή, Εκπαιδεύτρια σκύλων, Συγγραφέας και Ιδρύτρια Ζω.Ε.Σ.
