TA ΡΟΥΣΑΛΙΑ- Τα Κάλαντα της Δευτέρας του Πάσχα των Μεγάρων
Γράφει ο Δημήτρης Ηλίας / Τζίμης Ηλίας
Ανδρικό έθιμο αγερμού της Δευτέρας του Πάσχα. Πρωΐ πρωΐ ομάδες αγοριών γυρίζουν στα σπίτια των Μεγάρων τραγουδώντας και χορεύοντας στην αυλή κάθε σπιτιού. Σήμερα, επειδή υπάρχουν πολυκατοικίες, ο χορός γίνεται και στα σταυροδρόμια.
Ο πρώτος του χορού (ο φλαμπουράρης) κρατάει ένα κοντάρι με λουλουδένιο σταυρό στην κορυφή. Εκεί δένεται σαν σημαία μια λευκή ή πολύχρωμη «καλαμάτα» (μεταξωτό μαντήλι). Ο τελευταίος του χορού λέγεται σαχανατάρης (ταμίας) και κρατάει ένα καλάθι στολισμένο γύρω γύρω με λουλούδια, όπου βάζουν τα φιλοδωρήματα (κόκκινα αυγά, μαγιάτικα κουλούρια και χρήματα). Ο σαχανατάρης τοποθετεί το καλάθι στη μέση του κύκλου και γύρω από αυτό η ομάδα χορεύει τραγουδώντας όλοι μαζί το αυτοτελές τραγούδι.
Καλώς σ’ εύραμε αφέντη άρχοντά μου και λεβέντη
να στα πούμε τα Ρουσάλια, πές τε τα βρε παλληκάρια.
Να στα πούμε ‘σένα πρώτα που σε βρήκαμε στην πόρτα
κι εξ υστέρου της κυράς μας και της ρουσσοπέρδικάς μας.
Κάτω σ’ένα περιβόλι δάφνη και μυρτιά μαλώνει
δάφνη πήρα σου κλωνάρι, να με πάρει το ποτάμι
να με πάει τη δύση δύση κάτω στη γιαλένια βρύση
όπου πλένουν οβριοπούλες, σκαματίζουν* τουρκοπούλες.
Βάλε το δεξί σου χέρι μέσ’ στην αργυρή σου τσέπη
βγάλε το κοσιπεντάρι** δώσ’ το του σαχανατάρη
να σας πούμε Χριστός Ανέστη που ετάφη και ανέστη.
* σκαματίζουν = μπουγαδιάζουν
** κοσιπεντάρι = ¼ ασημένιας δραχμής επί Όθωνος
Το έθιμο θεωρείται πανάρχαιο με διάφορες εκδοχές ως προς την προέλευσή του. Η μία ότι έχει σχέση με τον αρχαίο ελληνικό ροδισμό. Η άλλη ότι η λέξη ρουσάλια προέρχεται από το λατινικό rosaria (rosa-ae= τριαντάφυλλα). Άλλη εκδοχή από τα βυζαντινά ρουσάλια και άλλη, ίσως η επικρατέστερη, από τη λέξη rus-ruris (=αγρός). Η τελευταία σχετίζεται με το αρχαιοελληνικό έθιμο, κατά το οποίο ομάδες αγοριών πήγαιναν κάποια συγκεκριμένη μέρα της άνοιξης στα χωράφια, έκοβαν λουλούδια, τα έδεναν στην κορυφή ενός κονταριού και μετά έμπαιναν στην πόλη και τα τραγουδούσαν στα σπίτια εισπράττοντας φιλοδωρήματα.
